6 phương pháp dạy Lịch sử thành công đã được áp dụng vào thực tế
Thứ tư - 06/04/2022 21:45
Lịch sử là môn học mà học sinh cảm thấy nhàm chán vì ko ứng dụng đc thực tế, học sinh phải ghi nhớ nhiều, nội dung ko phù hợp và nhất là cách giảng dạy nhàm chán. Vậy làm thế nào để khiến học sinh hứng thú khi học môn này, cùng AZtest giải đáp trong bài viết sau.
Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử
1. Dạy Sử thông qua âm nhạc
Vì học sinh không hứng thú khi học Sử bởi nhiều con số, bản đồ với nhiều ký hiệu quân ta, quân địch, tiến, rút,... nên thầy giáo Nguyễn Hữu Nhân (Trường THCS Võ Thị Sáu - TP SA Đéc, Đồng Tháp) đã đổi sang cách dạy mới đó là đưa âm nhạc vào trong giảng dạy giúp tăng hứng thú cho học sinh.
Thầy giáo Nguyễn Hữu Nhân (Thứ 3 bên trái qua) Người đã áp dụng việc đưa âm nhạc vào dạy học Lịch sử
Thầy Nhân thấy các giai đoạn của lịch sử nước nhà đều có trong các tác phẩm âm nhạc nên đã bỏ thời gian chọn bài hát phù hợp với nội dung bài dạy của từng khối lớp được giao. Thầy sắp xếp danh sách các bài hát sao cho đúng với thời điểm lịch sử mà kiến thức trong bài có nhắc đến. Rồi nghe lại từng bài hát để tìm ra đoạn, câu hát tạo ấn tượng nhiều nhất, sâu lắng nhất để đưa vào bài giảng.
Thầy cho biết, một trong những điều quan trọng đó là tính toán thời điểm và thời lượng khi cho học sinh lắng nghe. Có lúc dùng cả bài hát, có lúc chỉ lấy một đoạn nhưng giá trị cao trong tiếp nhận kiến thức ở học sinh. Thấy đề học sinh tự cảm nhận và rút ra bài học về tư tưởng.
Cho đến nay, thầy Nhân đã đưa âm nhạc vào giảng dạy môn Sử được 10 năm. Mỗi năm, thầy lại tự hoàn thiện, nhờ đồng nghiệp góp ý để áp dụng hiệu quả hơn. Học sinh cứ đến giờ Sử lại hay “dặn” thầy, hôm nay nhớ cho tụi em nghe nhạc, thầy ơi. Thầy đã hướng dẫn học sinh học bài có kết hợp giới thiệu tác giả, tác phẩm để các em có thể tìm nghe khi về nhà. Thầy cũng chỉ cho các em những mẹo nhỏ để nhớ thật lâu mà không nhầm lẫn các sự kiện, nhân vật lịch sử…
“Việc mang theo thiết bị như loa, máy tính và chọn bài hát cho phù hợp về thời lượng và nội dung tuy có mất công một chút nhưng là một niềm vui của thầy khi thấy các em náo nức đón nghe những bài hát truyền thống luôn có ý nghĩa với môn học của mình. Niềm vui như được nhân lên khi có học sinh chia sẻ rằng: “Em thích học Sử. Những bài hát thầy mang đến cho chúng em thật gần gũi với bài học và thật hay”. - thầy Nhân chia sẻ.
2. Dạy học Lịch sử bằng cách tổ chức các cuộc thi viết, kể chuyện
Sau mỗi giờ học Lịch Sử, cô giáo Lê Thị Thanh Huyền (Trường Tiểu học Thụy Lâm A, Đông Anh, Hà Nội) thường có một bài tập vận dụng ngắn cho học sinh dưới dạng viết. Yêu cầu cũng khá dễ dàng, chẳng hạn: Kể một câu chuyện em biết về Bác Hồ thời chống Pháp; Hãy viết một đoạn văn ngắn chừng 7- 10 câu, bày tỏ suy nghĩ của em về ngày Quốc khánh 2-9; Em thấy Trương Định là người thế nào khi ở lại cùng nhân dân chống Pháp? Tại sao em nghĩ như thế?
Học sinh viết, sau đó lớp nhận xét và bình chọn bài viết tốt, trao thưởng và đưa bài đó lên bảng tin của lớp.
Hoặc giáo viên có thể cho học sinh kể chuyện để tạo hứng thú cho các em vào đầu giờ học, cũng có thể tổ chức thi kể trong các giờ sinh hoạt tập thể theo chủ đề.
Tổ chức các cuộc thi kể chuyện về Lịch sử
Những hoạt động này giúp học sinh ghi nhớ, khắc sâu kiến thức một cách tự nhiên, kích thích cảm xúc của học sinh, tạo động lực để học sinh tự tìm hiểu về lịch sử.
3. Lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào dạy học Lịch sử
Cô Lê Thị Nhật (Trường THPT Hoằng Hóa 2, Thanh Hóa) cho biết, lồng ghép kỹ năng sống vào môn học chính khóa cho học sinh rất dễ làm. Phương pháp này làm tiết học sống động hơn, dễ tiếp thu kiến thức, bảo đảm sự liên tục và bền vững cho việc hình thành kỹ năng của học sinh.
Theo cô, để giúp học sinh có hứng thú học tập, phát hiện ra kỹ năng cần có, người giáo viên phải xác định rõ nhiệm vụ của môn học và nhiệm vụ giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong môn học.
Tiếp theo, chọn những kỹ năng phù hợp, gần gũi với học sinh để các em có khả năng trực tiếp thực hành kỹ năng sau khi tiếp cận. Giáo viên phải chuẩn bị các câu hỏi gợi ý hướng dẫn học sinh tự xác định các kỹ năng sống cần đạt.
Đồng thời, chuẩn bị một giáo án lồng ghép thật cẩn thận, ví dụ như nội dung kỹ năng sống trong một số bài Lịch sử trong chương trình lớp 12 được cô Lê Thị Nhật thực hiện như sau:
Tiết 16 - 17 (Bài 12): Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ 1919-1925 HS cần đạt được các kỹ năng:
Kỹ năng tư duy độc lập
Phát hiện vấn đề
Phân tích so sánh
Khẳng định rút ra kết luận
Tiết 18 - 19 (Bài 13): Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ 1925- 1930 HS cần đạt được các kỹ năng:
Kỹ năng tư duy độc lập
Kỹ năng làm việc nhóm
Xâu chuỗi các sự kiện
Rút ra ý nghĩa, liên hệ với bản thân
Tiết 20 - 21 (Bài 14): Phong trào cách mạng 1930-1935 HS cần đạt được các kỹ năng:
Kỹ năng tư duy độc lập
Liên hệ thực tế
Thể hiện sự đồng cảm, nâng cao tinh thần đoàn kết dân tộc
4. Sử dụng tư liệu viết, tư liệu băng hình, tư liệu tranh ảnh để minh họa cho các sự kiện, nhân vật lịch sử
Đây là cách dạy Sử của cô giáo Lê Thị Hà - GV Trường Tiểu học thị trấn Cẩm Thủy, Thanh Hóa.
Cô Lê Thị Hà chia sẻ thêm: “Một trong những kinh nghiệm bản thân tôi đã vận dụng trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử ở lớp 5 góp phần to lớn vào việc nâng cao chất lượng môn học là việc sử dụng các tư liệu cho môn học để minh họa cho các sự kiện, nhân vật lịch sử trong bài giảng trên lớp.”
Trong đó, phương pháp lồng ghép các thước phim minh họa vào bài giảng là phương pháp khá hữu hiệu. Đây là phương pháp giúp học sinh có thể hiểu rõ hơn những sự kiện, những nhân vật, những hoàn cảnh lịch sử. Chỉ cần giáo viên biết cách lấy chúng về, dùng kỹ thuật tin học cắt xén cho phù hợp là hoàn toàn có thể đem đến cho học sinh những nội dung phù hợp. Hơn thế, nếu giáo viên biết biên tập thì hoàn toàn có thể tạo ra những thước phim có thuyết minh phù hợp với nội dung của mình. Những giờ ngoại khóa hoặc sinh hoạt lớp, thưởng cho học sinh một bộ phim hoạt hình có nội dung lịch sử cũng là một cách để khơi gợi hứng thú cho học sinh.
Giáo viên có thể lồng ghép các thước phim minh họa vào giáo án để
giúp học sinh nhớ bài giảng lâu hơn
Qua việc xem phim, nhận biết của các em về nhân vật, trang phục lịch sử và một số nội dung trong giai đoạn đó trở nên sống động hơn.
Hình thức này dễ sử dụng và đem lại hiệu quả tốt cho tiết học, nhất là các bài học lịch sử dân tộc, bài lịch sử địa phương có các sự kiện liên quan đến lễ hội.
Đặc biệt, bản thân cô Hà đã mạnh dạn trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy một số tiết học dưới dạng trình chiếu và đã đem lại một số hiệu quả nhất định, lôi cuốn học sinh trong học tập.
Với những hình ảnh, tư liệu sống động, phong phú của các lễ hội sẽ góp phần làm tái hiện cho học sinh những sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử bổ sung những kiến thức lịch sử đã học trên lớp một cách cụ thể hơn.
Bên cạnh đó, dựa vào đặc trưng của phân môn Lịch sử, cô Hà đã chia thành 3 nhóm giải pháp để dạy - học Lịch sử gồm:
Gắn kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện lịch sử với việc dạy học phân môn Lịch sử
Gắn việc tham quan dã ngoại với việc tham quan bảo tàng, di tích lịch sử dâng hoa lên tượng anh hùng để các em cảm nhận được hồn sử
Hướng dẫn học sinh cách học ở nhà
5. Dạy học theo dự án
Với dự án dạy học mang tên “Sóc Trăng quê hương tôi”, cô giáo Nguyễn Thị Thiên Ân - (GV Trường THPT Ngã Năm (Thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng) đã đem đến những bài học sinh động, hấp dẫn.
Cô giáo Nguyễn Thị Thiên Ân - giáo viên tâm huyết với bộ môn Lịch sử và có những phương pháp dạy hay
Tham gia dự án là những học sinh khối 12, được áp dụng cho 2 lớp, mỗi lớp chia ra làm 4 nhóm thực hiện đề tài phóng sự quay clip, trình chiếu, thành viên mỗi nhóm từ 8 đến 10 em. Các nhóm sẽ đảm trách những địa điểm, di tích lịch sử cấp quốc gia ở Ngã Năm, xoay quanh nội dung như: Tìm hiểu về Căn cứ rừng tràm Mỹ Phước, Tượng đài chiến thắng chi khu Ngã Năm, Quá trình lịch sử hình thành & phát triển cũng như văn hóa lễ hội lớn ở Sóc Trăng, Chợ nổi Ngã Năm… Yêu cầu bắt buộc khi nhóm nhận nhiệm vụ thì các thành viên phải đến tận địa điểm, thu thập thông tin khách quan, chụp ảnh, quay clip. Mỗi sản phẩm báo cáo do chính học sinh chủ động, đóng vai trò dẫn chương trình, phóng viên, hướng dẫn viên tương tác với người dân địa phương cùng thực hiện. Thông qua đây đã giúp các em trau dồi các kỹ năng hỗ trợ làm việc nhóm, kỹ năng xây dựng chương trình hoạt động, tiếp thu và chia sẻ với mọi người…
Trong buổi báo cáo chính thức ở tiết học chính khóa, giáo viên bộ môn sẽ mời Phó hiệu trưởng chuyên môn, Tổ trưởng chuyên môn, các giáo viên môn Địa lý, Giáo dục công dân cùng tham dự đánh giá.
Thầy Trần Minh Hiếu - Hiệu trưởng Trường THPT Ngã Năm, ghi nhận:“Cô Thiên Ân là giáo viên trẻ, nhiệt huyết, hoạt bát trong các phong trào của trường. Chất lượng học tập môn Sử của các em được cải thiện tốt qua các phương pháp nghiên cứu dạy học theo dự án, đổi mới sáng tạo dạy học bằng cách chia nhóm học tập…”. Dạy học môn Sử theo dự án của cô Thiên Ân đã gặt hái nhiều kết quả tích cực, mang lại triển vọng cho phương pháp dạy học thực tiễn. Các em học sinh trong trường nhận thấy môn học Lịch sử thật sự thú vị.
6. Tổng hợp kiến thức Lịch sử bằng các đề thi trắc nghiệm
Vì môn Lịch Sử có nhiều con số và sự kiện nên việc ghi nhớ là rất khó khăn. Vậy nên việc tạo lập các đề thi trắc nghiệm là giải pháp tổng hợp được nhiều nội dung kiến thức dễ hiểu và dễ nhớ nhất cho học sinh. Phương pháp này bạn có thể dùng để luyện thi Học sinh giỏi môn lịch sử, đánh giá khả năng hiểu bài của các em trong các kỳ thi học kỳ/ cuối khóa hay thậm chí dùng phương pháp này để giúp các em hệ thống lại kiến thức đã học vào đầu hoặc cuối tiết học. Bạn chỉ cần tạo đề thi trắc nghiệm liên quan đến kiến thức lịch sử của bài giảng hôm đó, sau đó chia sẻ link đề thi và hướng dẫn các em làm các câu hỏi trắc nghiệm trên điện thoại để hệ thống lại kiến thức.
Giao diện làm bài thi trắc nghiệm trên thiết bị di động
